Dans eden olarak çevrilebilen bir mekanik vasıtasıyla
kontrol edilen sarma ya da çözme sistemidir. Oynar kontrol sistemi, bir güç kaynağı içerir, hareketli bölüm kontrolü, pivot noktası sensörü ve
kontrol elemanı yani, gerginlik fren veya debriyaj, AC / DC drive-motor veya step / servo sürücü-motor ile otomatik ayarlanmaya çalışılır. Şekildeki 3 numaralı
bölüm dengede tutulmaya çalışılır. Dansörler gerginliği stabil tutmak için önde veya arkada bulunan kontol mekanizmalarına işaret yollarlar.
Bu sistemlerde
mutlaka tolerans değerlerini ayarlayan elektronik cihazlar bulunur. Uygulamanın temel amacı ürünü aynı gerginlikte sarım alanına aktarmaktır
Dans eden olarak çevrilebilen bir mekanik vasıtasıyla
Load cell (Yük Hücresi) ile gerginlik kontrolü en sağlıklı tansiyon kontrol metodlarından biridir. Load cell yük hücresi kontrol sisteminin en can alıcı noktası
doğru yere mekanik olarak yerleştirilmesidir.
Sistem load-cell ,load cell okuyucu veya dönüştürücüler ve set edilebilir kontrol cihazından oluşur.
Şekildeki prensip şema bu konuda size fikir verebilir.
Ancak bu uygulamada bir motor tarafından çekilen yük değil elektromagnatik fren tarafından analog olarak kontrol edilen sistem görülmektedir. Yani sarım yapan taraf sabit tork ile asılır ancak
malzemeyi veren taraf yükü uygun şekilde frenleyerek gerginliği sabit tutar.
Analog Sistem ile tansiyon kontrol aslında en eski sarım
metodlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu sistemde daha ziyade ezbere bir kontrol söz konusudur.
Baskı mekanik balatalarla verici silindire uygulanarak malzemenin bir şekilde aynı gerginlikde çekilmesine
neden olur. Ancak çap kontrolü olan makinalarda bu metod çok dikkatli kullanılmalıdır.
Çok kullanışlı yöntem sayılamaz. Zaman içinde balatalar devamlı aşınır ve sık sık değiştirmek gerekir.
Eğer bu baskı hidrolik kontrollü olarak yapılacaksa, bazen hidrolik pompasının motoruna hız kontrol cihazı
bağlanarak da baskı ayarı yapılmakdadır.
Bu metotla makina yapılırken çekici motorun inverterli olup
olmayacağı önemlidir. Nitekim bazı hız kontrol cihazları gergi kontrolü için özel çıkışlarına sahiptir ve analog fren
kontrolü için çok avantajlıdır.
Elektronik sarma-çözme kontrol sistemleri prensip olarak , analog kontrollü
kontrol sistemlerine oldukca çok benzerdir . Ancak çok daha ekonomik ve kullanışlıdırlar.
Düz mantık çap kontrolü arıyorsanız yandaki şekilde de görüldüğü gibi ultrasonik yada fotoelektrik bir mesafe sensörü , sensörün sinyallerini
değerlendiren bir kontrolör ve motor hız cihazı işinizi görür. Fakat son dönem bu tür sensörleri doğrudan inverterlerin girişine
bağlayıp kontrol yapabilirsiniz. Mantık olarak hem rulonun saran kısmına hemde veren kısmına uygulama
yapmanız mümkündür. Amaç sargının çap değişiminden etkilenmeden hızının ve gerginliğinin sabit tutulmasıdır. Sensör kalibre edilerek
çap kontrolü için en uygun bölgeye yerleştirilir. Ardından set etmeye müsait hazır kontrol cihazları ya da bir plc vasıtasıyla sinyaller değerlendirilerek
saran yada çözen motorun sürücüsüne kontrol siyali olarak verilir.Geri sarım yapılacaksa set ederken dikkat etmeniz
Müstakil sarım uygulamalarında en fazla sıkıntı aktarılan malzemenin
yeterince sıkıştırılamamasıdır. Ne kadar stabil hızda çekim yaparsanız yapın sardığınız malzeme , çektiğiniz taraftan zorlanmassa asla
sıkı bir sarım olmaz.
Yandaki şekilde görüldüğü gibi kablo makaralarını veren kısım eğer frenleme yapamassa inverter çekici motorunu ne kadar hız ayarı yaparsa yapsın
oldukca gevşek bir makara üretirsiniz. Sabit hız demek sabit gerginlik demek değildir. Malzemenin geldiği tarafda
frenleme yokda bile , kablonun geçtiği bölgelerde mutlaka gerekli tansiyonu sağlayabilecek zorlama mekanizması olmalıdır.
Bu türlü makinaların olmassa olmazı mutlaka hız kontrollü motor sisteminin kullanılmasıdır. İnverter üreticileri bu tarz makinalara yönelik belli
parametreleri otomatikleştirilmiş özel tansiyon kontrol inverterleri üretmişlerdir.
Peki, dancer noktasına koyduğumuz hava pistonu türünden zorlama unsurları bu zorlamayı gerçekleştirirmi? Tek başına "hayır" .
Dansör noktasının hava basıncı mutlaka sarım kalitesini etkilemektedir. Fakat tek başına yetersizdirler.
Bazı makinalarda tek başına bir yöne sarım/çözüm sistemi
yetersiz kalabilmektedir. İhtiyaç halinde makinanızı ters yönde çalıştırmanız gerekebilir. Geriye doğru start verirseniz , makinadaki
mal gevşeme yapar. Şüphesiz bu durum imalat için oldukca sakıncalı durumlar doğurbilir.Bu gevşeklik en fazla haşıl ve iplik çözme makinalarında büyük
sorunlar yaratmaktadır. Çünkü yüzlerce iplik gevşeme durumunda birbirine karışır ve işlem bitip tekrar üretime geçtiğinizde
bürün malzeme birbirine karışabilir.
İşte buna benzer uygulamalar için hem ürünü veren tarafda
hemde saran tarafda mutlaka inverterli motor kullanmak gerekmekdedir. Arada takometre ve load-cell veya dancer kontrol sistemide
kullanılmalıdır.
Çözgü sargı makinalarının en fazla kullanılan gerginlik kontrol
sistemlerinin başında havalı fren kontrollü mekanizmalar gelmektedir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi özellikle rulo ve levent ,makara vs gibi
üretim hatlarında sarıcı motor ve diğer tahrik sistemlerinden daha önemlisi malzeme tansiyonunu kontrol eden verici ünitelerdir.
Bu hassas durumlarda tansiyonu algılayan bir geribesleme ünitesinden faydalanmak gerekmektedir. Her ne kadar operatör
kaynaklı veriler girilerek tahmini üretim yapan makinalar olsada en sağlıklı olanı, sensör,load-cell yada dancer türünden bir
kontrol mekanizması kullanılmasıdır.
Şekilde görüldüğü gibi havalı fren destek sistemi yerleştirilmiş
bir verici rulo ve bu rulonun zorlama seviyesini ölçen load cell kullanılmaktadır.
Burada kullanılan mekanik aksamın mutlaka analog veya dijital (puls) gibi bir sinyalle baskı şiddetinin ayarlanmasıdır.
Diğer sistemlerde olduğu gibi set edilebilir elektronik kontrol cihazı yada plc şarttır.